HELAL GIDA STANDARTLARI ve HELAL GIDA AKREDİTASYONU

Prof. Dr. Nevzat ARTIK

Gıda Güvenliği Uzmanı

Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü-ANKARA

1.GİRİŞ

Helal konusundaki gıda mevzuatı biraz karmaşıktır; çünkü bir bölgeden diğer bir bölgeye ve bir ülkeden diğer ülkeye göre bu konuda farklılık bulunmaktadır. Müslüman nüfusunun çoğunlukta olduğu ülkeler, Müslüman azınlık ülkelerinden farklı bir yaklaşım göstermektedir.

Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) ülkelerinde helal gıda mevzuatı konusunda çerçeve çalışmaları devam etmektedir. İslam Kalkınma Teşkilatı (İKT) üyesi 57 ülke için helal gıda standartlar üzerindeki geliştirme çalışmaları halen devam etmektedir.

Global helal gıda pazarının düzenlenmesi küresel bir akım ve evrim halindedir. Helal gıda ve içecek sektörlerini kapsayacak şekilde düzenleyici helal mevzuatı gıda güvenliği ve helal olgusunun birlikte harmonize edilerek tüketicilere sunulması halk sağlığı açısından çok önem taşımaktadır (Anonymous,2015).

Genel olarak, helal gıda mevzuatı aşağıdaki öğelerden oluşmaktadır.

• Tanımlar, kılavuzlar ve standartlar
• Denetim ve belgelendirme
• Akreditasyon

İslami Standartlar ve Metroloji Enstitüsü gibi uluslararası organların önderliğinde daha uyumlu bir yaklaşım sağlanabilecektir. Bir diğer önemli konu, tüm etiket bilgileri yanında özel helal etiketlerin kullanılmasıdır. Bu özel etiketler gerekli kontrolleri yapmak zorunda değildir. Bu konunun aşağıdaki konularda ele alınması gereklidir:

• Net denetim ve belgelendirme prosedürleri
• Mevzuatı uygulayan ulusal düzeyde güçlü denetleme kurumların kurulması

Mevzuat konusunda şeffaflığın ve netliğin artırılması, tüm paydaşların güvenini kazanmak için çok önemlidir. Bu şekilde helal sektörünün büyümesine katkı sağlanmış olacaktır.

2.HELAL GIDA MEVZUATI

“HELAL” GIDA MEVZUATI CAC / GL 24-1997 / İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC)

Codex Alimentarius Komisyonu, farklı İslami kurallara göre, hayvanların kesilmesi işleminde görüşte küçük farklılıklar olabileceğini kabul etmektedir. Bu nedenle, genel mevzuat ithalatçı ülkelerin yetkili makamlarının kararlarına bırakılmaktadır. Bununla birlikte, ihracatçı ülkenin dini makamları tarafından verilen sertifikalar, ithalatçı ülke tarafından kabul edilmesi gerekmektedir; ancak, bu koşullarda özel durumlarda istisnalar mevcuttur.

1 KAPSAM

1.1. Bu standart, “Helal gıda” ile ilgili hususları kapsamaktadır.

1.2. Bu standart, hazır ambalajlı gıdaların etiketlenmesinde kullanılan genel standartta tanımlanan taleplerde helal terimi ve eşdeğer terimlerin kullanımı için geçerlidir ve ticari markalar, marka isimleri ve ticari isimlerdeki kullanımlarını içermektedir.

1.3. Bu mevzuat talepler üzerine Codex Genel Kılavuz İlkelerine ek olarak hazırlanmıştır ve anılan mevzuatın içerdiği herhangi bir yasağı geçersiz kılmaz.

 

2 TANIM

2.1 Helal Gıda, İslam Yasası uyarınca izin verilen gıda anlamına gelir ve aşağıdaki şartları yerine getirmelidir:

2.1.1. İslami Kanun’a göre uygunsuz kabul edilen herhangi bir maddeyi içermez veya içeremez;

2.1.2 İslami kanunlara göre uygun olmayan herhangi bir cihaz veya tesis kullanılarak hazırlanmamış, işlenmiş, taşınmış veya depolanmamışsa ve

2.1.3 Hazırlama, işleme, nakliye veya muhafaza esnasında yukarıdaki 2.1.1 ve 2.1.2’yi karşılamayan herhangi bir gıda ile doğrudan temas halinde bulunmamalıdır.

2.2 Yukarıdaki Bölüm 2.1’e bakılmaksızın:

2.2.1 Helal gıdalar, helal olmayan gıdalar arasında herhangi bir temastan kaçınmak için gerekli tedbirlerin alınması koşuluyla, helal olmayan gıdaların üretildiği aynı binalarda farklı bölümlerde veya hatlarda işlenebilir veya depolanabilir;

2.2.2 Helal gıdalar, helal olmayan gıdalar için İslami gerekliliklere göre uygun hijyen prosedürlerinin uygulanması şartıyla hazırlanmış, işlenmiş, taşınabilir veya depolanabilir(Anonymous,1997).

3. “HELAL” GIDA KRİTERLERİ

 3.1 HELAL GIDA

Helal terimi, yasal kabul edilen gıdalar için kullanılabilir. İslam Yasası uyarınca, yasadışı sayılan ürünler ve türevleri de dahil olmak üzere aşağıdaki kaynaklar haricinde tüm gıda kaynakları yasaldır:

3.1.1 Hayvansal Kökenli Gıdalar

(a) Domuzlar ve domuzlar.

(b) Köpekler, yılanlar ve maymunlar.

(c) Aslan, kaplan, ayı ve benzeri hayvanlar gibi pençe ve salyangozlu etobur hayvanlar.

(d) Kartallar, akbabalar ve diğer benzer kuşlar gibi pençeleri olan av kuşları.

(e) Sıçanlar, kuerkitler, akrep ve benzeri hayvanlar gibi zararlılar.

(f) İslam’da öldürülmesi yasak hayvan, yani karıncalar, arılar ve ağaçkakan kuşları.

(g) Genellikle bit, sinekler, kurtçuklar ve benzeri hayvanlar gibi iğrenç sayılan hayvanlar.

(h) Kurbağalar, timsahlar ve benzeri hayvanlar gibi karada ve suda yaşayan hayvanlar.

(i) Katırlar ve evcil eşekler.

(j) Tüm zehirli ve tehlikeli sucul hayvanlar.

(k) İslami kanunlara göre kesilmemiş diğer hayvanlar.

(l) Kan.

3.1.2 Bitki Kökenli Gıdalar

Zehirlenme ve tehlikeli bitkiler hariç, sarhoş edici ve tehlikeli bitkiler, işleme sırasında yok edilebilir.

3.1.3 İçecek

(a) Alkollü içecekler.

(b) Her türlü sarhoş edici ve benzer içerikli içecekler.

 3.1.4 Gıda Katkı Maddeleri Maddeler 3.1.1, 3.1.2 ve 3.1.3’ten türetilen tüm gıda katkı maddeleri.

3.2 İğrençlik Tüm yasal arazi hayvanları

Taze et için Codex Alimentarius tarafından Tavsiye Edilen Hijyenik Uygulamalar Yasası  ve aşağıdaki gerekliliklerde belirtilen kurallara uygun olarak kesilmelidir:

3.2.1 Kişi, İslami kesim prosedürleri konusunda akılcı ve bilgili bir Müslüman olmalıdır.

3.2.2 Kesilecek hayvan, İslam hukukuna göre helâl olmalıdır.

3.2.3 Kesilecek hayvan, sağlıklı olmalı veya hasta olmamalıdır.

3.2.4 “Bismillahirrahmanirrahim” ifadesi, her bir hayvanın kesiminden hemen önce mutlaka söylenmelidir.

3.2.5 Kesim aracı kesim işlemi sırasında keskin olmalı ve hayvan kesilince üzerinden kaldırılmamalıdır.

3.2.6 Kesim işleminde, trakea, özofagus ve boyun bölgesinin ana damar ve damarlarını kesilmelidir

3.3 HAZIRLIK, İŞLEME, AMBALAJLAMA, ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA

Tüm gıdalar, yukarıdaki Bölüm 2.1 ve 2.1’e ve Gıda Hijyeni ile ilgili Codex Genel İlkelerine ve diğer ilgili Codex Standartlarına uygun olacak şekilde hazırlanmalı, işlenmeli, paketlenmeli, taşınmalı ve muhafaza edilmelidir.

3. 4.ETİKETLEME HÜKÜMLERİ

3.4.1 Bir gıda helalinin yapıldığı iddiasında helal veya eşdeğer terimler etiket üzerinde bulunmalıdır.

3.4.2 Talepler üzerine Codex Genel Kılavuz İlkelerine uygun olarak, helal hakkındaki iddialar, benzer gıda ya da mahsullerin güvenliği hakkında şüpheye yol açabilecek şekilde kullanılmamalıdır.

4..HELAL SERTİFİKASYON

Şekil1.Helal sertifikasyon aşamaları

Helal sertifikasyon akış şeması Şekil 1 de gösterilmiştir.

Helal sertifikasyon işlemi için yetkili kuruluş “Helal Akreditasyon Kurumu” olup bu kuruluşa başvuran sertifika yetkisi almayı isteyen kuruluşlar tüm detaylı belgelendirme ve teknik bilgiye sahip olduklarında yetki verilmektedir. Ülkemizdeki helal belgesi alımındaki kurallar Yahudilerin “KOSHER” belgesi gibi detaylı incelemeler ve benzerlikler göstermektedir. Onlarda da HELAL” GIDA MEVZUATI CAC / GL 24-1997 / İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) kurallarına uyulması zorunludur. Kosher sertifikası alacak bir gıda tesisinde Kosher konusunda yetkilendirilmiş bir din görevlisi inceleme yapmakta ve tüm gıda üretim aşamalarında tesiste üretimi izlemektedir. Ülkemizde din görevlisi inceleme heyetinde bulunmakta ancak üretim esnasında gıda tesisine ziyarette bulunmamaktadır.

5.HELAL AKREDİTASYON KURUMU

Yurt içinde ve dışında helal akreditasyon alanında faaliyette bulunmak, uluslararası platformlardaki helal akreditasyon çalışmalarında ülkemizi temsil etmek ve yürütülen çalışmaları düzenlemek üzere Türkiye’de helal akreditasyon hizmeti sunma yetkisini haiz tek kurum olarak Helal Akreditasyon Kurumu (HAK) kurulmuştur.

HAK’ın temel görev ve yetkileri şunlardır:

• Türkiye ve yurt dışında yerleşik helal uygunluk değerlendirme kuruluşlarına helal akreditasyon hizmeti sunmak, helal akreditasyon ile ilgili parametreleri belirlemek ve bunları uygulamak.
• Helal konusunda, uluslararası ve bölgesel akreditasyon birlikleri ve örgütleri nezdinde Türkiye’yi temsil etmek.
• Helal akreditasyon alanında uluslararası ilişkileri yürütmek ve bu kapsamda ikili veya çok taraflı karşılıklı tanıma anlaşmalarını imzalamak,
• Helal akreditasyonun önemini artırıcı faaliyetler yapmak, bu kapsamda eğitim vermek, araştırma, inceleme ve yayın yapmak veya yaptırmak, ulusal ve uluslararası kongre, seminer ve benzeri toplantılar düzenlemektir.

HAK’ın görev ve yetkilerini etkin bir şekilde gerçekleştirmesi, küresel düzeyde kabul görecek bir helal belgelendirme sisteminin oluşturulması ve helal ürün ticaretindeki teknik engellerin aşılması açısından önem arz etmektedir. Bu kapsamda, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) çatısı altında yer alan İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) bahse konu sistemin oluşturulmasına müteallik düzenleme yapabilecek en uygun forum olarak değerlendirilmektedir. İİT üyesi ülkelerin katkılarıyla hazırlanan OIC/SMIIC Standartlarının etkinleşmesi ve harmonize bir akreditasyon sisteminin hayata geçirilmesi ile ticaretin önündeki teknik engellerin azalacağı ve böylelikle helal belgeli ticaret hacminin artacağı beklenmektedir.

HAK’ın faaliyetlerinin helal ticaretindeki mevcut engellerin azalmasına ve helal ürün ve hizmet ticaretinin gerçek potansiyelinin ortaya çıkmasına yardımcı olmaktadır.

6.TSE’nin HELAL KONUSUNDA VERDİĞİ BELGELER

    TSE HELAL LOGOSU

Türk Standardları Enstitüsü, 14 Temmuz 2011 tarihinden bu yana, İslam Ülkeleri Standardizasyon ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) tarafından yayınlanan “TS OIC/SMIIC 1: 2011 Helal Gıda Genel Kılavuzu” standardına göre Helal Uygunluk Belgelendirmesi yapmaktadır.

Düzenlenen Belgeler:

a.)Helal Uygunluk Belgesi: TSE tarafından yürütülen Helal belgelendirmesi işlemleri neticesinde ürün ve hizmet için düzenlenen ve geçerlilik süresi 3 (üç) yıl olan doküman.

1. Helal Kesim Belgesi:TSE tarafından kesimhaneler ve et parçalama tesislerinden elde edilen ürünler (Karkas, parçalanmış et ve sakatat) için belirli bir partiyi temsil etmek üzere düzenlenen dokümandır. Bu belge TSE’den Helal Uygunluk Belgesine sahip olup, kuruluş tarafından ayrıca talep edilmesi halinde belirli bir miktar ve partiye esas olmak üzere TSE Uzmanlarınca üretim yerinde yapılan tespitler neticesinde düzenlenir. TSE’den Helal Uygunluk Belgesine sahip olmayan kuruluşların Helal Kesim Belgesi taleplerinde Helal Uygunluk Belgelendirme şartları aynen aranır. Et parçalama tesislerinin yapacakları Helal Kesim Belgesi taleplerinde girdi olarak kullanılan karkasların Helal Uygunluk Belgesi veya Helal Kesim Belgesi’ne sahip olma şartı aranır.
2. Helal Parti Malı Uygunluk Belgesi: TSE tarafından gıda ve kozmetik ürünleri kapsamında yürütülen Helal belgelendirme işlemleri neticesinde aynı ürün grubu içinde yer alan gıda veya kozmetik ürünleri için düzenlenen doküman. Bu belge belirli bir miktar ve partiye ait olmak üzere düzenlenir. Karkas, parçalanmış et ve sakatat dışında kalan et ürünleri için yapılacak olan Helal Parti Malı Uygunluk Belgesi taleplerinde Helal Uygunluk Belgesi veya Helal Kesim Belgesine sahip olma şartı aranır.
3. Helal Turizm Belgesi: TS OIC/SMIIC 9 Helal Turizm Hizmetleri – Genel Gereklilikler standardına göre; konaklama tesislerinde seyahat edenler için tesisler, ürünler ve hizmetler, tur paketleri, turist rehberleri ve diğer turistik hizmetlerinin belgelendirme faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.
4. Helal Kozmetik ile ilgili başvurularda, incelemelerimiz TSE OIC / SMIIC 4 – Helal Kozmetik Genel Gereklilikler standardı esas alınarak ilgili Belgelendirme Föyüne göre yapılmaktadır. Bu süreç içerisinde öncelikle, firmalarımız TS EN ISO 22716– Kozmetikler –İyi Üretim Uygulamaları (GMP) Hakkında Kılavuz standardına uygun olarak üretim yapmaları, ürün gruplarına göre Kozmetik Kanunu’na, Yönetmelik ve Tebliğlerine uymaları ve gerekli kontrolleri sağlamaları gerekmektedir. Buna göre helal kozmetik belgesi alacak ürünlerin bünyesinde, helal olmayan hayvan ve bunlardan türetilmiş nanomateryal, genetik materyal ya da bileşen olmayacak, insana ait ve bunlardan türetilmiş bileşen ya da insan sağlığına zararlı olduğu ispatlanmış diğer canlılara ait genetik materyal bulunmamalıdır .Belgelendirme başvuruları; güvenilirlik, tarafsızlık, gizlilik, şeffaflık, bağımsızlık, dürüstlük ve her türlü ayrımcılıktan uzak olarak eşit muamele ilkelerinden taviz vermeden uzman TSE personeli tarafından değerlendirilmektedir.

 

 

7.HELAL GIDA PAZARININ BÜYÜKLÜĞÜ

 

Helal gıda pazarı konusunda önemli Pazar ülkeleri ve Pazar büyüklüğü Çizelge 1 de gösterilmiştir. Çizelge1 de görüldüğü gibi en büyük Pazar Endonezya ve Türkiye olarak görünmektedir. Onu Pakistan ve İran izlemektedir.

Çizelge1.Helal gıda konusundaki önemli ülkeler ve pazar büyüklüğü

ÜLKE	BÜYÜKLÜK (US MİLYON DOLAR )
Endonezya	300
Türkiye	200
Pakistan	150
İran	125
Mısır	105
Bangladeş	90
Suidi Arabistan	75
Nijerya	50
Irak	70
Cezayir	70

 

8.HELAL GIDA PAZARLARININ BÜYÜMESİ İÇİN ÖNEMLİ KONULAR

Helal gıda pazarlarının büyümesi için etkili çeşitli parametreler mevcuttur. Bu parametreler Şekil 2 de tanımlanmıştır. Bu şekilde tüketicilere gıda güvenliği açısından güvenli helal gıda sunmak mümkün olabilecektir. Diğer önemli parametreler; eko-etik, helal gıda mevzuatı, politik konular, tedarik zinciri, teknolojik gereklilikler ve ekonomik-sosyal konulardır (Şekil2).

 

EKONOMİ

TÜKETİCİ FARKINDALIĞIĞI

GIDA GÜVENLİĞİ

EKO-ETİK

YASAL

POLİTİK

TEDARİK ZİNCİRİ BÜTÜNLÜĞÜ

SOSYAL

TEKNOLOJİ

HELAL MARKET

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şekil 2: Helal gıda pazarlarının büyümesi için etkili çeşitli parametreler

 

9.HELAL GIDA KONUSUNDA GÜNCEL EĞİLİMLER

Helal gıda konusundaki güncel trendler ve gelecek trendleri Çizelge 2 de gösterilmiştir.

Çizelge 2: Helal Gıda Konusunda Güncel Eğilimler ve Gelecek Beklentileri

GÜNCEL SORUN VE EĞİLİMLER	TARIM	GELECEK EĞİLİMLER
• Hayvan Yemi • Hayvan Refahı	Çiftlik ve Yetiştirme	• Vejetaryen Yemi • Organik • Antibiyotik İçermez • Doğal Yetiştirme • İnsani • Sürdürülebilirlik
• Çoğu Standart • Gözetim Yetersizliği • Çıkar Çatışmaları • Bölgesel Rekabet • Liderlik Vakum • Dolandırıcılık	Standartlar & Belgeleme	Birleştirilmiş Standartlar •Helal Belgelendirme Kuruluşlarının Akreditasyonu • Düzenleyici Çerçeveler • Karşılıklı Tanıma
• Hayvan Taşıma • Makine Eksikliği • Eğitim Eksikliği • Tahsis Edilmemiş Üretim Hatları Eksikliği	Katliam	• El Katliamı • Hassas Olmayan • İnsancıl Kullanım • Özel Hatlar
• Helal Olmayan İle Kontaminasyon • Yetersiz Eğitim • Düşük Kalite • Yenilik Eksikliği • Malzemeleri Sourcing	İşleme & İmalat	• Orijinal Helal Konsepti Baştan • Daha Yüksek Kalite • Ürün Yeniliği • Entegre Tedarik Zinciri • Kurum İçi Eğitim
• Tüketici Güveni Eksikliği • Etiketleme Yönergelerinin Eksikliği • Kafa Karıştırıcı Logolar • Yenilik Eksikliği	Etiketleme	• Tam Açıklama • Etiketleme Kuralları • Akredite Edilmiş Logolar
Araştırma Eksikliği • Global Marka Yok • Kötü Pazarlama Stratejileri • Tüketici Alışkanlıklarının Olmaması	Pazarlama ve Markalaşma	• Bilgili Araştırma • Yükselen Markalar • Helal Odaklı Pazarlama • Dijital Yenilik
• Kirlenme Riski • Karışık Depo • Lojistik Standartlarının Eksikliği	Lojistik	· Atanmış Nakliye • Özel Depolama • Port-To-Port Protokolleri • Lojistik Standartları
• Halal Kaynaklı Problemler Malzemeler • Jelatin Ve Alkol Sorunları • Zehirli Katkı Maddeleri	İçindekiler ve Katkı Maddeleri	• Sebze Kökenli Malzemeler • Helal Jelatin • İndirgenmiş Katkı Maddeleri ve Renk Vericiler • Lojistik Standartları
• Kaliteli Helal Ürünler Tedarik Etme • Yetersiz Pazar Bilgisi • Yönetimin Satın Alınamaması	Toptan ve Perakende Ticaret	Atanmış Mağazalar / Bölümler • Tam Ürün Teklifleri • Promosyonlar • Farkındalığın Arttırılması

 

10.HELAL GIDA PAZARININ SWOT ANALİZİ

Helal gıda pazarının SWOT analizi verilerİ aşağıda sunulmuştur.

10.1.GÜÇLÜ YANLAR

• Helal gıda potansiyeline ilişkin küresel farkındalığın artması
• Dünya ekonomisinin önemli bir unsuru olan helalin olgusunun yaygınlaşması ve tanınması
• Tüm hela pazar sektörlerinde devam eden güçlü büyüme
• Helal gıda market sayısının artması
• Helal gıda ticaret ve araştırma verilerinin güvenilir oluşu
• Çeşitli helal alt sektörleri arasındaki sinerji (ör. Gıda, seyahat vb.)
• Helal sektörlerin artması giren genç girişimciler ve yatırımcıların artması
• Daha fazla ülkede ulusal helal kampanyalarının başlaması
• Küresel alanda daha önemli rol oynayan organizasyonlarda helal gıda gereksinmesi( ör. Olimpiyatlar)

10.2.ZAYIF YANLAR

Helal konusunda bölgesel girişimleri koordine etmek bir liderliğin olmaması

• Helal Standartlardaki bölgesel farklılıklar
• Helal sertifikasını düzenleyen geçerli bir akreditasyon programı yok
• Helal belge verenlerin çıkar çatışmaları
• belge verenlerin yaptığı dolandırıcılık ve sahte belgelerin piyasa bütünlüğünü bozması
• Yeni kurulan belge veren kuruluşların KOBİ’ler için kaynak yetersizliği
• Helal konusundaki finansal kurumlar arasında bilinç yetersizliği
• Bölgesel rekabet konusunda karşılıklı tanıma girişimlerinin engellenmesi
• Hayvan refahı sorunlarına ilişkin olumsuz raporlar
• Eğitim ve insan kaynakları yetersizliği
• Tarife-dışı bariyer olarak helal ticaretin engellenmesi
• İslam İş birliği Örgütün ile üye devletlerarasındaki koordinasyon eksikliği
• Net olmayan veya anlaşılmayan etiketleme sorunları

10.3.FIRSATLAR

Uygulanabilir bir küresel düzenleyici çerçevenin oluşturulması

• Helalı arttırmak için küresel tanıtım kampanyası ile farkındalık yaratılması
• ‘Tayyib’ ve eko-etik değerlere dayalı pazarlamanın gelişme olanağı
• Etkili sosyal medya kampanyalarının kullanımını
• Pazar payı kazanmak veya küresel helal oluşturmak için kazanımların artması
• Helal uyumlu tedarik zincirini sağlamak için dikey entegrasyon
• Helal gıdaların yararları üzerine daha odaklı bilimsel araştırmaların artması
• Çevrimiçi platformlar vasıtasıyla küresel piyasalara erişme
• Doğru ve iyi araştırılmış pazar verilerinin sağlanması
• KOBİ’lerin ve girişimcilerin desteklenmesi
• Helal gıda üretimine alternatif yatırım platformları

10.4.TEHDİTLER

Ortadoğu’da savaş, şiddet ve toplumsal karışıklık

• Batıda terörizm akımı İslam fobinin artması
• Özellikle hayvan refahı ile ilgili kuruluşlardan hayvan kesimi konusunda gelen muhalefet
• Etik olmayan helal için gayri-Müslim tüketici muhalefeti
• Danimarka’da hayvanların kesilmesinin yasaklanması
• Kötü yönetim ve operasyonun neden olduğu skandallar
• Helal olmayan ürünler üzerinde sahte helal logoları
• Kötü uygulamaları vurgulayan çevrimiçi videoların yaygınlaştırılması

11.HELAL GIDA KONUSUNDA TÜKETİCİ ALGILARI

Helal gıda konusunda yapılan algı araştırmalarında şu hususlar belirlenmiştir:

• Tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentileri cinsiyetlerine göre farklılaşmaktadır.
• Tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentileri öğrenim durumlarına göre farklılaşmaktadır.
• Tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentileri mesleklerine göre farklılaşmaktadır.
• Tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentileri gelir durumlarına göre farklılaşmaktadır.
• Tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentileri yaşlarına göre farklılık göstermektedir.

Tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentileri medeni durumlarına göre farklılaşmaktadır. Tüketicilerin farklı inanışlar nedeni ile helal gıda konusunda bilgilendirmeye ihtiyaç duydukları helal gıda anlaşılması için çok önemlidir.

12.KAYNAKLAR

 

1-Anonymous,2015, Halal Goes Global. International Trade Center 57 pages.

2-Anonymous,1997; Generals Guidelines For Use Of The Term “Halal”CAC/GL24-1997. Codex Alimentarius Contaminats.http://www.codexalimentarius.org/standars/list-of-standars.

3-ITC,2015. The International Trade Center (ITC).Abstract For Trade Information Services.ID=43160.58 pages.ISBN:978-92-9137-429-8